Wie in de zorg werkt, zal de term ‘serious gaming’ de afgelopen jaren vast wel eens zijn tegengekomen. Ik kan me voorstellen dat je niet direct een beeld had bij wat het was en wat je ermee zou kunnen. Misschien dacht je zelfs bij jezelf: ‘Games, dat is toch met schieten? Wat moeten wij daarmee in onze praktijk?’ In dit artikel neem ik je mee in de wereld van serious gaming in de zorg. Wat is het precies? Wat kun je ermee? Wat voor voorbeelden uit de praktijk zijn er? De reden dat serious gaming in de zorg steeds vaker wordt toegepast, is dat zorg en games heel goed bij elkaar passen. Sterker nog: games maken de zorg beter en goedkoper
Wat is serious gaming?
Games spelen handig in op hoe mensen in elkaar zitten. Een praktisch voorbeeld: Ik wil mijn dochter naar school brengen en ze moet haar glas melk nog leeg drinken. Maar dat duurt al een kwartier en we dreigen te laat te komen… Ik zeg tegen haar: ‘Ik denk niet dat jij dat glas in drie slokken op kunt krijgen.’ Wat gebeurt er dan?
Je raadt het al: in twee slokken heeft ze haar melk op. Waarom lukte dat niet in een kwartier en toen ineens wel in tien seconden? Dat komt omdat ik haar uitgedaagd heb door te zeggen: jij kan dat niet. Het is heel menselijk om dan te willen laten zien dat je dat heus wel kunt.
In games kom je veel van dit soort trucjes tegen. Als je het spel klaar hebt en je bent tweede geworden, dan zal een deel van de mensen balen. Zij denken: ‘Ik wil eerste worden, ik doe het nog een keer!’ Zo werkt het ook met beloningen in games. Je bent geneigd vaker gedrag te vertonen dat een beloning oplevert binnen de game. Zo bestaan er heel veel game-mechanieken waarvan we weten dat mensen erdoor gemotiveerd raken.
Als we die mechanieken bewust inzetten, kunnen we games maken waarin mensen iets leren of bepaald gewenst gedrag gaan vertonen. En dat tijdens een activiteit die ze ook nog eens een blij en positief gevoel geeft, want mensen maken de stof dopamine aan tijdens het gamen. Deze stof geeft je een gelukkig en tevreden gevoel. Daarom vinden veel mensen games ook zo leuk.
Serious games versus entertainment games
Bij entertainment games is het doel dat je plezier hebt, bij serious games is het doel dat je iets leert. Dingen zoals schieten zullen dus ook niet snel voorkomen in een serious game – tenzij je bijvoorbeeld een game hebt waarin militairen schietvaardigheden kunnen oefenen. Dan zou je wel weer spreken van een serious game. Kortom: bij serious gaming zorg je ervoor dat de speler op een prettige, veilige en efficiënte manier iets leert.
Tegenwoordig zijn er op de basisschool al allemaal spelletjes die kinderen helpen om spelenderwijs rekenen en spellen te leren. Mijn eerste serious game speelde ik rond 1985 en was een topografie game waarbij je met een helikopter naar plaatsnamen moest vliegen. Zo leerde ik waar Warschau ligt. Een actieve en leuke manier van leren die ik nooit meer vergeten ben en veel ben gaan toepassen in mijn werkzame leven, waaronder binnen mijn werk als therapeut in de GGZ.
Voorbeelden serious gaming in de zorg
Er zijn al heel wat games ontwikkeld die de zorg ondersteunen en vooruit helpen. Hieronder een drietal voorbeelden die duidelijk de meerwaarde van games in de zorg laten zien.
De Schaatsgame
In samenwerking met het UMCG en de RUG is de schaatsgame ontwikkeld. Het spel heeft als doel dat de speler zijn/haar balans verbeterd en zo minder vaak valt, iets dat onder ouderen best een groot probleem is. Vanuit het UMCG en de RUG is onderzocht welke oefeningen hierin kunnen helpen. Al snel bleek dat deze oefeningen saai werden bevonden en mensen daarom moeite hadden ze trouw te blijven uitvoeren. Daarnaast werd een deel van de oefeningen fout gedaan en had de behandelaar geen enkel idee of en hoe de oefening werd uitgevoerd.
Wij hebben een game ontwikkeld waarmee een patiënt thuis de oefeningen kan doen. Een sensor neemt de bewegingen van de speler waar. Maakt de speler de juiste beweging, dan gaat hij schaatsen in de game. Wel opletten dat je de wakken ontwijkt en bij de bruggen bukt!
Voert de speler de oefening verkeerd uit, dan komt de schaatser in het spel simpelweg niet vooruit. Allerlei data uit het spel – zoals het speeltijdstip, duur van het spel, aantal fouten – worden digitaal verzonden naar de behandelaar. Die kan vervolgens heel nauwkeurig de behandeling bijsturen: ‘Ik zie dat u links meer fouten maakt dan rechts, ik wil graag dat u langskomt voor aanvullend onderzoek.’
SoVaTASS
Kinderen met autisme hebben vaak moeite met sociale vaardigheden. Sterker nog, ze zitten meestal meer achter een scherm dan dat ze contact maken met anderen. Wat nu als we dat scherm juist gebruiken om deze kinderen sociale vaardigheden te laten oefenen?
In de game SoVaTASS wandelen de kinderen als postbode over een virtueel eiland. Zo komen ze verschillende mensen tegen. In verschillende sociale situaties moeten spelers de emotie van de voorbijganger inschatten en contact maken. Stap voor stap oefenen ze hun sociale vaardigheden in een veilige en bekende context. Leuk, leerzaam en meetbaar.
SnowWorld: pijnbestrijding met VR
Een van de eerste en nog steeds aansprekende onderzoeken naar de mogelijkheid van serious gaming in de zorg is SnowWorld. Soldaten die in de oorlog gewond waren en deels verbrand waren moesten steeds nieuw verband aangebracht krijgen. Iets dat erg pijnlijk was met de open wonden.
Uit onderzoek bleek dat de soldaten met behulp van VR en een game minder pijn ervoeren tijdens deze momenten. In de game werd bewust de andere kant getoond van de hete verbranding, namelijk: de koude wereld van sneeuw en ijs. Op de foto zie je zo’n behandeling. Het brein is afgeleid door het spel en leidt zo het lichaam om de tuin.
Zo zijn er nog veel meer voorbeelden van serious gaming in de zorg te vinden op onze portfoliopagina. Er zijn talloze situaties te verzinnen waarin technieken uit games de zorg verder kunnen helpen. Denk aan een simulatie van een CT-scan die angst bij patiënten vermindert of aan revalideren na een operatie middels een spel. Denk aan een VR-training waarmee operaties geoefend kunnen worden of een e-learningtool die het aanleren van ingrepen vergemakkelijkt. Een ding is zeker: serious gaming en de zorg, die twee gaan nog heel veel samen optrekken de komende jaren.
Vragen? Of even sparren?
Maarten denkt graag mee!
