Wie in de zorg werkt, zal de term ‘serious gaming’ de afgelopen jaren vast wel eens zijn tegengekomen. Ik kan me goed voorstellen dat je niet direct een concreet beeld hebt van wat serious gaming precies inhoudt. Laat staan welke toepassingsmogelijkheden het heeft binnen jouw vakgebied. Misschien denk je zelfs: ‘Gamen, dat is toch iets voor kinderen? Hoe relevant is dit voor onze praktijk?’ In dit artikel neem ik je mee in de wereld van serious gaming binnen de zorgsector. Wat omvat het precies? Hoe kan het van waarde zijn? Welke praktijkvoorbeelden bestaan er? De reden dat serious gaming in de zorg steeds vaker wordt toegepast, is dat zorg en games elkaar heel goed aanvullen. Sterker nog: games maken de zorg beter en goedkoper. Ik leg op deze pagina graag uit waarom.

Verteld door: Maarten Stevens

Wat is serious gaming?

Games spelen handig in op hoe mensen in elkaar zitten. Een praktisch voorbeeld: Ik wil mijn dochter naar school brengen en ze moet haar glas melk nog leeg drinken. Maar dat duurt al een kwartier en we dreigen te laat te komen… Ik zeg tegen haar: ‘Ik denk niet dat jij dat glas in drie slokken op kunt krijgen.’ Wat gebeurt er dan? Je raadt het al: in twee slokken heeft ze haar melk op. Waarom lukte dat niet in een kwartier en toen ineens wel in tien seconden? Dat komt omdat ik haar uitgedaagd heb door te zeggen: jij kan dat niet. Het is heel menselijk om dan te willen laten zien dat je dat heus wel kunt.

In games kom je veel van dit soort mechanieken tegen, van heel simpel tot enorm vernuftig. Als je het spel klaar hebt en je bent tweede geworden, dan zal een deel van de mensen balen. Zij denken: ‘Ik wil eerste worden, ik doe het nog een keer!” Zo werkt het ook met beloningen in games. Haast automatisch ga je gedrag vertonen dat een beloning oplevert binnen de game. Zo bestaan er heel veel spelmechanieken waarvan we weten dat mensen erdoor gemotiveerd raken.

Als we die mechanieken bewust inzetten voor serieuze doelen in de zorg – zoals het verhogen van de therapietrouw – dan ontstaat er magie: je helpt mensen om sneller, effectiever en leuker te leren, herstellen of veranderen. En dat tijdens een activiteit die mensen ook nog eens een blij en positief gevoel geeft, want mensen maken de stof dopamine aan tijdens het gamen. Deze stof geeft je een gelukkig en tevreden gevoel. Daarom vinden veel mensen games ook zo leuk.

Serious games versus entertainment games

Wat is precies het verschil tussen een serious game en een entertainment game? Bij een entertainment game is het voornaamste doel dat je plezier hebt, terwijl een serious game als hoofddoel heeft de speler iets te leren of gewenst gedrag te laten vertonen. Dingen zoals schieten zullen dus ook niet snel voorkomen in een serious game – tenzij je bijvoorbeeld een game hebt waarin militairen schietvaardigheden kunnen oefenen. Dan zou je wel weer spreken van een serious game. Plezier en leren sluiten elkaar trouwens helemaal niet uit: een serious game is absoluut leuk en vermakelijk. Dat is juist waarom dit soort spellen zo effectief zijn!

Mijn eerste serious game speelde ik rond 1985 en was een topografie game waarin je met een helikopter naar verschillende plaatsen op de kaart moest vliegen. Zo leerde ik waar Warschau ligt. Een actieve en leuke manier van leren die ik veel heb toegepast in mijn werkzame leven, waaronder binnen mijn werk als therapeut in de GGZ. Juist daardoor zag ik al gauw de potentie van serious gaming in de zorg, zowel op het vlak van preventie als behandeling. Ik dacht bij mezelf: ‘Waarom houden we eigenlijk op met spelend leren na de basisschool?’ Dat wilde ik graag veranderen, zeker voor de zorgsector. Inmiddels bestaat 8D Games – het bedrijf dat ik in 2013 oprichtte – alweer tien jaar en hebben we een flink portfolio met serious games voor de zorg. Daar geef ik in de volgende alinea’s graag een inkijkje in, zodat je beter kunt inschatten op welke vlakken een serious game iets kan toevoegen aan jouw werkpraktijk.

Voorbeelden serious gaming in de zorg

Hieronder een drietal praktijkvoorbeelden uit de koker van 8D Games. Stuk voor suk games die duidelijk de meerwaarde van games in de zorg laten zien: voor patiënten, voor naasten en voor professionals. Allen met een eigen doel en op maat gemaakt.

Meer voorbeelden van games voor de zorg

Er zijn uiteraard nog veel meer voorbeelden van serious gaming in de zorg te vinden op onze portfoliopagina. Er zijn talloze situaties te verzinnen waarin technieken uit games de zorg verder kunnen helpen. Denk aan een simulatie van een CT-scan die angst bij patiënten vermindert of aan revalideren na een operatie middels een spel. Denk aan een VR-training waarmee operaties geoefend kunnen worden of een e-learningtool die het aanleren van ingrepen vergemakkelijkt. Wat voor mij buiten kijf staat: serious gaming en de zorg – die twee gaan nog heel veel samen optrekken de komende jaren!