Dr. Ayla Schwarz is Assistant Professor Implementation and Engagement in Digital Health aan Wageningen University bij de leerstoelgroep Consumptie en Gezonde Leefstijl. Haar onderzoek richt zich op gedragsverandering en technologie, met speciale aandacht voor het bevorderen van beweeggedrag onder kinderen en jongeren. Als hoofdonderzoeker van BEweegAPP+ werkt ze momenteel samen met JOGG, 8D, Kenniscentrum Sport en Bewegen en diverse gemeenten aan onderzoek naar hoe beleid kan bijdragen aan het effectief opschalen en implementeren van beweegapps.
Schwarz werkte eerder samen met 8D in het kader van Vital@2040, een academisch samenwerkingsverband dat bewegen onder jongeren in lage-inkomenswijken wil stimuleren. Aan de hand van interviews met buurtsportcoaches, waaronder gebruikers van de beweegapp Missie Master, bracht zij barrières en kansen voor de implementatie van gamificatie in kaart. Hoe is dat verlopen, wat zijn de resultaten en wat zijn de vervolgplannen?
“In het begin van mijn carrière richtte ik me vooral op user engagement – de vraag hoe een beweegapp eruit moet zien om voldoende aantrekkelijk te zijn voor kinderen en jongeren,” vertelt Schwarz. ““Maar al gauw liep ik tegen een fundamenteler probleem aan: voor een gezondheidstoepassing is het lastig om de aantrekkelijkheid van een entertainment game te evenaren, laat staan dat er veel budget is voor promotie. En als een app onvoldoende gebruikers heeft, heeft het weinig zin om die te blijven verbeteren en is het evalueren van de effecten onmogelijk. Zo is de focus van mijn werk verschoven naar implementatie en opschaling, en de rol die buurtsportcoaches, beleidsmakers en onderzoekers hierin kunnen vervullen.”
“Om gamificatie structureel te implementeren en initiatieven op te schalen, moeten coaches veel beter worden gefaciliteerd. “
Ervaringen van buurtsportcoaches
Schwarz voerde interviews uit met 25 buurtsportcoaches, waaronder coaches die gebruikmaken van de Missie Master, een beweegapp ontwikkeld door 8D en Sportbedrijf Drachten. “Ik dacht er al langer over om intermediairs – zoals buurtsportcoaches – een rol te geven in mijn onderzoek. Zij staan immers in direct contact met jongeren en kinderen; hun ervaringen en wensen voor structurele inzet van gamificatie zijn daarom heel waardevol. Bij een congres van Kenniscentrum Sport en Bewegen zag ik Maartens lezing over Missie Master en de inspirerende manier waarop die app gebruikt wordt in de regio Smallingerland. Maar het werd ook duidelijk dat er problemen waren met de opschaling naar andere gemeenten. Zo is het balletje gaan rollen.”
Impressie van de app Missie Master, een initiatief van Sportbedrijf Drachten en 8D
Belangrijkste lessen
Over het algemeen staan buurtsportcoaches positief tegenover het opnemen van gamificatie en beweegapps in hun dagelijkse werk, merkte Schwarz tijdens de interviews. “De buurtsportcoaches verwachten er positieve effecten van en zijn er, soms ongemerkt, al wel mee bezig. Maar om gamificatie structureel te implementeren en initiatieven op te schalen, moeten coaches veel beter worden gefaciliteerd. Een knelpunt is bijvoorbeeld het gebrek aan overzicht van beschikbare tools, kennis en subsidies. Wil een buurtsportcoach nu van start met innovatieve manieren om beweging te bevorderen, dan is het een hele opgave om door de bomen het bos te zien.”
Een ander belangrijk knelpunt bij de implementatie en opschaling van gamificatie en beweegapps is een gebrek aan duidelijkheid over verantwoordelijkheden, aldus Schwarz. “Waar begint of eindigt de taak van beleidsmakers, buurtsportcoaches, ontwikkelbedrijven en onderzoekers? Systeemdenken en meer samenwerking, bijvoorbeeld tussen beleidsmakers en coaches, is nodig om dit helder te krijgen. Daarom is het ook zo belangrijk om dit soort vraagstukken op een transdisciplinaire manier te onderzoeken.”
“8D heeft erg geholpen om theorie en praktijk bij elkaar te brengen.”
Vervolgonderzoek
De resultaten en aanbevelingen vormden de basis voor het vervolgproject BEweegAPP+, waarin Schwarz wederom samenwerkt met 8D. “In dit nieuwe onderzoek brengen we specifiek in kaart hoe beleidsmakers gamificatie en beweegapps effectief kunnen opnemen in beleid, zoals een Sportakkoord. Ook hebben we buursportcoaches en beleidsmedewerkers met elkaar in gesprek gebracht en deze gesprekken geobserveerd. Maarten heeft workshops gegeven over de mogelijkheden van Missie Master aan beleidsmedewerkers en buurtsportcoaches. Vervolgens hebben we gemeenten uitgedaagd zelf implementatieplannen te bedenken; dat levert interessante data en inzichten op. Welke strategieën bedenken beleidsmedewerkers? Welke obstakels zien ze en hoe kunnen die worden weggenomen?”
Hoe is de samenwerking met 8D bevallen?
8D heeft erg geholpen om theorie en praktijk bij elkaar te brengen, aldus Schwarz. “Het beschikbaar stellen van Missie Master voor onderzoek was snel geregeld, en ik vond het fijn dat jullie zo open zijn over wat jullie zelf hebben geleerd. Wat ik ook waardeer, is hoe jullie je inleven in de doelgroep en creatieve oplossingen bedenken die echt aansluiten bij hun behoeften. Dat werkt niet alleen goed bij de ontwikkeling van een app als Missie Master, maar is een vaardigheid die ook zeker kan helpen om onderzoeksresultaten in brede zin toegankelijker te maken voor verschillende doelgroepen. Iets waar jullie nu veel mee bezig zijn, en dat is mooi om te zien.”
Meer lezen
1) Schwarz, A., Verkooijen K., de Vet, E., Simons, M., Perceived Barriers and Facilitators Regarding the Implementation of Gamification to Promote Physical Activity in the Neighborhood: Interview Study Among Intermediaries (JMIR Serious Games, 2024)
2) Het onderzoeksproject BeweegAPP+ is nog in ontwikkeling. Lees meer over de aanpak, partners en methoden op de website Maatschappelijk Verdienvermogen.
Nienke Beerlage-de Jong is Assistant Professor bij de Universiteit Twente en onderzoeker op het gebied van infectieziekten en One Health, een vakgebied waarin de gezondheid van mens, dier en planeet nauw met elkaar verbonden zijn. Ze werkte samen met 8D aan een serious game over complexe besluitvorming bij zoönosen, ziekten die van mens op dier kunnen overgaan.
Lees blog