Nienke Beerlage-de Jong is als Assistant Professor verbonden aan de afdeling Psychologie, Gezondheid en Technologie van de Universiteit Twente. Als onderzoeker richt ze zich op infectieziekten en One Health, een vakgebied waarin de gezondheid van mens, dier en planeet nauw met elkaar verbonden zijn. Haar werk richt zich op complexe, zogenoemde ‘wicked challenges’ die interdisciplinaire samenwerking vereisen. Samen met 8D ontwikkelde zij de interventie ‘eZoon‘. Foto: Klaas-Jelmer Sixma
Kun je ons iets vertellen over het onderzoeksprogramma eZoon?
“Het eZoon-programma is ontstaan vanuit de behoefte om beter voorbereid te zijn op uitbraken van ziekten die van dieren op mensen kunnen overgaan, zogeheten zoönosen. Denk aan vogelgriep of Q-koorts. Bij zo’n uitbraak moeten veel verschillende partijen samenwerken – van artsen, dierenartsen, beleidsmakers tot publieke gezondheidsdiensten. Al die mensen hebben verschillende belangen en prioriteiten en bovendien weinig tijd. Dat maakt de samenwerking heel uitdagend, terwijl goede communicatie en samenwerking wél hard nodig is om effectief te kunnen handelen. Binnen het eZoon-programma – destijds onderdeel van Health-i-Care en gefinancierd door INTERREG – zijn we op zoek gegaan naar manieren om de communicatie en samenwerking rondom zoönosen te verbeteren. In het bijzonder met de inzet van persuasive technology, zoals serious games en andere interactieve vormen.
Twee belangrijke outputs van het eZoon-programma zijn een informatieve website voor het algemene publiek en een serious game voor professionals. Waarom kozen jullie juist voor een game?
“Het mooie van games is dat je situaties overtuigend kunt simuleren. Bij een uitbraak van een zoönose moeten professionals snel handelen, terwijl ze te maken hebben met complexe dilemma’s. Wat doe je als er een belangenconflict is tussen de volksgezondheid en de veeteeltsector en je moet nú beslissen? Die tijdsdruk ‘voelbaar’ maken, bijvoorbeeld door een aftellende klok toe te voegen bij de scenario’s, heeft direct invloed op de leerervaring. Daarnaast kan een digitaal hulpmiddel allerlei logistieke en organisatorische barrières wegnemen, wat belangrijk is voor een overbelaste sector als de zorg.”
Hoe hebben jullie het proces aangepakt?
“We hebben de CeHRes Roadmap gevolgd, een door ons ontwikkelde methodiek die gericht is op het ontwikkelen van eHealth-oplossingen met veel betrokkenheid van allerlei belanghebbenden. Die participatieve aanpak was voor ons van groot belang. We wilden niet alleen een theoretisch goed doordachte game maken, maar vooral een game die aansluit bij de behoeften van de professionals die ermee aan de slag gaan. In de verschillende fasen van het project hebben we gebruikers, zoals dierenartsen, GGD-artsen en crisismanagers, om hun input gevraagd. Zo hebben we in de verkennende fase van het onderzoek focusgroepen gehouden met ervaringsdeskundigen en beleidsbepalers om inzicht te krijgen in hun ervaringen en uitdagingen. Dit gaf richting voor de content en doelgroepbehoeften, en zorgde voor aansluiting bij de praktijk. Daarnaast hebben we de game tijdens de ontwikkeling in verschillende stadia getest op inhoud en gebruikservaring, en op basis van die feedback steeds gewerkt aan verbeterde versies.”
Hoe heb je de samenwerking met 8D ervaren?
“Het was een verademing om te werken met een team dat de scope van het innovatieproces en de waarde van participatief werken snapt. Ik heb met name met Maarten en Giel gewerkt en vond het prettig dat ze kritisch zijn op een constructieve manier: als ze denken dat je een keuze maakt die niet slim of efficiënt is – of er zijn andere werkzaamheden die ze kunnen doen waardoor er meer waarde gecreëerd wordt – dan zeggen ze dat gewoon. De samenwerking voelde daardoor meer als een gelijkwaardig partnerschap dan een opdrachtgever-opdrachtnemerrelatie. Dat is precies wat je wilt in dit soort complexe projecten.”
“Het was een verademing om te werken met een team dat de scope van het innovatieproces en de waarde van participatief werken snapt.”
Wat zijn jouw gedachten over implementatie en borging van onderzoeksresultaten?
“Het staat beter op de agenda dan een aantal jaar geleden, maar we zijn er nog lang niet. Er is niet één juiste manier om ervoor te zorgen dat een e-health innovatie wordt geadopteerd. In mijn onderzoekspraktijk besteed ik veel aandacht aan het bestuderen van de verschillende actoren – wat drijft hen, en hoe kunnen we succesvolle (eHealth-)interventies ontwikkelen en hoe kunnen we het succes evalueren? De implementatie van zorginnovaties is complex omdat het bedrijfsleven, het onderzoeksveld en de zorgsector samen moeten werken, terwijl zij niet altijd inzicht hebben in elkaars perspectieven en knelpunten. Dit maakt van implementatie eigenlijk ook een wicked problem, waarbij het van groot belang is dat er een fit is tussen gebruiker, technologie en gebruikscontext.“
Hoe ervaar jij werken in het onderzoeksveld?
“Het onderzoeksveld kan competitief en individualistisch zijn. We moeten als onderzoekers immers allemaal financiering binnenhalen voor ons eigen onderzoek. Dat is begrijpelijk, maar het kan ook vertragend werken en het veld isoleren, terwijl juist samenwerking nodig is om onderzoeksresultaten beter naar de maatschappij te brengen. Dat is trouwens ook iets wat ik waardeer aan de mensen bij 8D – ze hebben, net als ik hoop ik, een gezonde dosis zelfspot en doen niet alsof ze alle wijsheid in pacht hebben; ze willen gewoon samen aan het doel werken. Dat is ook nodig, want als iedereen in het eigen veld blijft, dan wordt het nóg ingewikkelder om interventies in gebruik te krijgen.”
Heeft de serious game jou als onderzoeker nog meer gebracht?
“Ik heb de game op verschillende plekken gepresenteerd en gedemonstreerd, bijvoorbeeld op (inter)nationale congressen. De game is ook ingezet als instrument voor vervolgonderzoek en onderwijs, zoals afstudeeropdrachten. Zo is er een fieldstudy uitgevoerd waarbij eyetracking-apparatuur werd gebruikt om te onderzoeken hoe spelers beslissingen nemen tijdens het spelen. Dat deden we midden in de samenleving, namelijk op de markt in Enschede, waar iedereen die dat wilde kon deelnemen. Daarnaast nemen we natuurlijk de lessen die we geleerd hebben tijdens en na de ontwikkeling van de game mee in al ons andere werk. Zo blijven we ook zelf steeds groeien.”
Je kent ons al een hele tijd. Wat vind jij eigenlijk van onze nieuwe bedrijfsrichting?
“Voor mij is het een hele logische stap. Toen ik vijf jaar geleden met jullie samenwerkte, ervoer ik jullie al op de manier waarop jullie jezelf nu presenteren. Vrije, creatieve denkers die oplossingsgericht werken en niet vastzitten aan één vorm of methode, zolang het maar impact heeft. Het loslaten van ‘games’ in jullie naam weerspiegelt precies waar jullie nu staan – werkend aan innovatie in de breedste zin van het woord, en dat is een waardevolle positie om in te nemen.”
Meer weten? Lees het boek ‘eHealth Research Theory and Development: A Multidisciplinary Approach‘ van Hanneke Kip, Nienke Beerlage-De Jong, Lisette (J.E.W.C.) van Gemert-Pijnen, Robbert Sanderman en Saskia M. Kelders. Dit is het eerste boek dat een uitgebreid overzicht geeft van het multidisciplinaire domein van eHealth – een van de belangrijkste recente ontwikkelingen in de gezondheidszorg. Het biedt een overzicht van de mogelijkheden van eHealth voor verschillende sectoren van de gezondheidszorg, een schets van de theoretische onderbouwing en effectiviteit, en belangrijke modellen, kaders en methoden voor de ontwikkeling, implementatie en evaluatie ervan.
Interested in the possibilities of serious gaming in healthcare and research, and want to know more about the process of doing PhD research in this field? On July 5, 2023,…
Serious game als onderzoeksinstrument Games als methode Serious games kunnen op heel veel verschillende manieren – en op heel veel verschillende momenten – bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek. Denk aan het…
Serious games voor de zorg maken hun opmars. Maar heb je zelf nog nooit zo’n game gebruikt, dan blijft het hele idee toch wat abstract. Wat voor meerwaarde hebben games voor de zorg en welke concrete voorbeelden zijn er al? Laat je inspireren door cases uit ons portfolio.