Games en onderwijs: hoe brengen we ze succesvol samen? En zorgen spelprincipes er nou echt voor dat lesstof beter beklijft? Op deze pagina leggen we uit waarom leren en spelen zo’n goede combinatie is. Ook vind je hier voorbeelden van educatieve games uit ons portfolio. Tot slot staan we stil bij manieren om een educatieve serious game te financieren of de aanbesteding van een educatieve serious game in goede banen te leiden.
Navigatie:
In 2013 voerde TNO een effectiviteitsonderzoek uit naar vijf verschillende serious games op vijf verschillende scholen. Een van de conclusies: het spelen van een serious game geeft kinderen een groot gevoel van controle over de manier van leren. Het resultaat is een hogere ‘self-efficacy.’
Wat dat betekent? Bij een hogere ‘self-efficacy‘ is er sprake van een meer zelfsturende houding, meer motivatie en een actievere betrokkenheid bij de leerstof. Spelelementen – bijvoorbeeld het zien toenemen van je score – helpen hierbij. Serious games hebben zo een gunstig effect op de leerhouding.
Hoe is te verklaren dat spelen zo’n effectieve manier is om te leren en te groeien? Dat heeft voor een groot deel te maken met de positieve invloed die (blijven) spelen heeft op het menselijk brein.
Spel activeert verschillende delen van de hersenen, wat de creativiteit en ons kritische denkvermogen een flinke boost geeft. Of het nu gaat om bouwen met LEGO-stenen, puzzels oplossen of deelnemen aan strategische bordspellen – al deze activiteiten dagen de geest uit en moedigen ons aan om op nieuwe manieren te denken. Tijdens zo’n speelsessie zijn we genoodzaakt om ‘om te denken’ en dat houdt onze hersenen fit.
Of het nu gaat om kinderen die leren delen en samenwerken op een speelplaats of volwassenen die deelnemen aan teambuilding-activiteiten, spelen bevordert empathie, communicatie en teamwork. Het biedt ook een uitlaatklep voor het uiten van emoties, vermindert stress en verbetert het algehele emotionele welzijn. Dat doet veel voor de sociale en emotionele ontwikkeling en ons algehele welzijn. Op welke leeftijd dan ook!
Bij ieder spel horen uitdagingen en tegenslagen; dat maakt het nou juist zo leuk. Hierdoor leren individuen binnen een veilige context om door te zetten en te leren van gemaakte fouten. Binnen een spel is het eenvoudig om je te herpakken na een mislukking – het levert geen problemen in de echte wereld op om verschillende strategieën uit te proberen en te kijken wat er gebeurt. Een waardevolle levensvaardigheid (veerkrachtigheid!) die kan worden toegepast in verschillende situaties, van persoonlijke relaties tot carrière-uitdagingen.
Lees meer over het concept van de homo ludens (“de spelende mens”), oorspronkelijk opgeworpen door de Nederlandse historicus Johan Huizinga. Zijn theorie stelt dat spelen niet alleen een tijdverdrijf is, maar een fundamenteel aspect van de menselijke cultuur, dat kunst, rituelen en sociale structuren beïnvloedt. Door het idee van homo ludens te omarmen, erkennen we de waarde van serious gaming voor het onderwijs: een krachtig middel om onze groei, ontwikkeling en ons begrip van de wereld voort te stuwen.
In de wereld van serious games heeft men het vaak over transfer: in hoeverre wordt gedrag of leerstof uit de game ook echt onthouden of toegepast in de echte wereld? Een voorbeeld: je kunt een kind uitstekend via een game leren wat gezonde voeding is en wat niet. Maar dat wil nog niet zeggen dat het kind daar vervolgens ook wat mee doét in het dagelijks leven. Hoe los je dit op? Ten eerste geloven we dat de beste serious games geen transfer nodig hebben. Liever zorgen we ervoor dat de speler al tíjdens de game het gewenste gedrag laat zien – denk aan bewegen, quizvragen oplossen of fruit eten als integraal onderdeel van het spel.
Met andere woorden: je krijgt alleen punten of beloningen als je niet alleen laat zien dat je begrijpt waarom bewegen belangrijk is, maar het ook doét. Daarnaast geloven wij in hybride vormen van educatieve games, waarbij de lessen uit de game nabesproken of getoetst worden samen met een docent of ouder. Verandering begint bij bewustwording. Door het nabespreken ontstaat food for thought en vindt het geleerde een plek in het dagelijks leven. Ook voor deze reflectiemomenten zijn speelse vormen te verzinnen. Begeleiding zorgt ervoor dat de boodschap beklijft, terwijl de spelelementen zorgen dat de motivatie op peil blijft.
Shkorey is een digitale spelapplicatie waarmee Eritrese jongeren in Nederland spelenderwijs leren over seksuele en reproductieve gezondheid, geboortezorg en de zorg voor jonge kinderen. Deze thema’s brengen we tot leven door spelers mee te nemen in de verhalen van een vriendengroep. Ieder lid van de groep staat voor eigen dilemma’s op het vlak van seksualiteit en gezondheid. Als speler kies je een personage en vraag je je bij iedere situatie af: ‘Wat zou ik nu doen?’ Iedere keuze heeft invloed op het verloop van het verhaal. Goed of fout bestaat niet; het gaat puur om het bewust kunnen maken van keuzes.
Zoals wij graag doen bij het ontwikkelen van educatieve serious games, hebben we in Shkorey een link gelegd tussen de online wereld en de echte wereld. Via een ‘Hulp in jouw buurt’-functie kunnen spelers eenvoudig een zorgverlener in de buurt vinden die zich bezighoudt met een thema dat op dat moment in het spel aan de orde is gekomen. Dit verhoogt de impact van de game en bouwt een brug tussen eindgebruikers (Eritrese jongeren) en zorgprofessionals, twee doelgroepen die elkaar kunnen inspireren om de game in te zetten in hun gesprekken over seksuele gezondheid.
DigiTales maakt educatie over cultureel erfgoed aantrekkelijk voor kinderen in de basisschoolleeftijd. Zij kunnen een DigiTale spelen op een mobiel apparaat en actief aan de slag met verhalen over hun regionale geschiedenis. Iedere DigiTale wisselt educatieve componenten af met actieve, speelse mini-games. Spelers luisteren bijvoorbeeld eerst naar een oud volksverhaal uit de eigen regio en moeten daarna speuren naar historische objecten die in het verhaal voorkwamen in een gamey omgeving. Hebben ze het object gevonden? Dan ontgrendelen ze meer informatie en bewaren ze het object in hun eigen ‘digitale schatkamer’. Zo ontdekken kinderen spelenderwijs cultureel erfgoed uit hun eigen regio.
Naast de DigiTales-bibliotheek hebben we kleurrijke speelzuilen ontwikkeld die de verhalen letterlijk naar de klaslokalen en musea toe brengen. Wederom een combinatie van online en offline die ervoor zorgt dat informatie daadwerkelijk bij de spelers aankomt en beklijft.
Geopark de Hondsrug (Drenthe, NL) en Terra.Vita (Duitsland) zijn unieke natuurgebieden vol geologisch, archeologisch en cultuurhistorisch erfgoed. Een hele eer dat wij aan de slag mochten met een game die het ontdekken van de beide parken nog leuker maakt voor een jonge doelgroep. Het augmented reality spel ‘The Lost Collection’ is te spelen op mobiele apparaten in het hele UNESCO-gebied. Spelen en leren gaan daarbij hand in hand. Kinderen worden uitgedaagd objecten en dieren uit de ijstijd te vangen in augmented reality en zo de collectie van professor Problemenstein compleet te maken. Informatie kan direct in de context geplaatst worden of komt zelfs tot leven via de AR-functionaliteit. Dit maakt geschiedenis tastbaar en invoelbaar voor een jonge doelgroep.
Leren door te gamen is zeker niet alleen voor kinderen, het is ook een serieus goed leermiddel voor volwassenen en professionals. In het Europese project Autism: Spectrum of Employment Skills (ASES) tillen we gamen naar een nieuw niveau met een serious game die leidinggevenden de ins en outs leert voor een inclusieve werkomgeving. Hoe zorg je er als baas of manager voor dat mensen met autisme zich beter thuis voelen op de werkvloer? Deze serious game is speciaal op maat gemaakt voor het Europese midden- en kleinbedrijf en helpt gebruikers spelenderwijs naar een antwoord op deze vraag.
Neem contact op met Johan, geschoold in ‘Gamefull Learning’ aan de Unversiteit van Michigan!
Heb je een goed idee voor een serious game met een specifiek leerdoel, maar ben je niet bekend met de mogelijkheden om zo’n educatieve game te financieren? Wij bieden ondersteuning bij het opstellen van subsidieaanvragen voor het Erasmus+ programma. Dit programma – in bijzonder de lijnen die gericht zijn op primair onderwijs, voortgezet onderwijs en volwasseneneducatie – heeft als doel innovatie in het onderwijs en internationale samenwerking te stimuleren.
Als ervaren ontwikkelpartner zetten wij graag projecten op met onderwijsinstellingen, waarbij we gezamenlijk innovatieve lesmethodes en games ontwikkelen. Daarbij kunnen we vanaf het allereerste begin iets betekenen. Van jou horen we graag wat er speelt in de werkpraktijk: welke uitdaging binnen jouw onderwijsinstellingen zou nou écht baat hebben bij een serious game? We gaan graag het gesprek aan!
Wil je een educatieve serious game aanbesteden? Tof! Ons advies: een ‘date’ organiseren tussen grote organisaties, inkopers en gameontwikkelaars vergt wat voorkennis. Ontwikkelaars en inkopers spreken niet altijd dezelfde taal. Het ietwat ‘starre’ karakter van een aanbestedingsprocedure gaat niet altijd eenvoudig samen met het karakter van een creatief ontwikkeltraject. Ingewikkeld, want juist wanneer je ruimte ingebouwd voor creativiteit en innovatie krijg je educatieve game die écht raak schiet. Hoe vind je hierin een goede balans en leid je de aanbestedingsprocedure in goede banen?
De afgelopen jaren hebben wij regelmatig organisaties geadviseerd over het aanbesteden van een creatief product, zoals een serious game. En uiteraard hebben we ook als inschrijvende partij de nodige aanbestedingsprocedures doorlopen (en gewonnen!). Omdat we graag bijdragen aan de ontwikkeling van onze sector hebben we onze ervaringen en tips samengevat in het whitepaper: ‘Een serious game aanbesteden’.
Serious gaming – ofwel het gebruik van speltechnologie en game-designprincipes voor educatieve doeleinden – wordt al veel ingezet binnen het onderwijs. En terecht! Serious games zijn heel geschikte tools om…
Serious gaming is meer dan alleen vermaak, het is een krachtig middel voor leren, training en ontwikkeling. Dat roepen wij natuurlijk al langer, maar wat we nog niet heel vaak…
Vandaag start de Week van de Mediawijsheid, een landelijke campagneweek die aandacht vraagt voor het belang van bewust mediagebruik. Hoe ga je bijvoorbeeld op een verstandige manier om met je…