Veel van onze ontwikkeltrajecten maken deel uit van wetenschappelijk onderzoek. Sommige toepassingsmogelijkheden van serious gaming voor onderzoeksdoeleinden zijn al redelijk bekend. Denk in de zorg bijvoorbeeld aan dataverzameling over revalidatieprocessen via het spelen van een exergame. Maar er zijn veel meer manieren waarop serious gaming van waarde is voor het onderzoeksveld. Het proces van game development dient bijvoorbeeld ook regelmatig als onderzoeksinstrument. Op deze pagina zoomen we in op hoe dat – in de praktijk – gebeurt. Ter lering en vermaak! Doe er je voordeel mee.

Serious gaming binnen onderzoekstrajecten

Serious gaming wordt doorgaans geassocieerd met het uiteindelijke resultaat: een spel met een specifiek doel, zoals het overbrengen van kennis, het veranderen van gedrag of het vergaren van data voor wetenschappelijk onderzoek. Maar juist ook het proces naar de game toe is van grote waarde voor het onderzoeksveld. 

De verschillende stadia uit het ontwikkelproces, dat vaak co-creatief is ingericht en meerdere testmomenten behelst, bieden volop mogelijkheden voor het vergaren van kwalitatieve en kwantitatieve data. Niet voor niets wordt serious gaming ook wel benaderd als een vorm van actieonderzoek. 

Samen iets maken levert al snel waardevolle discussies op over knelpunten, wensen en verschillende perspectieven op het vraagstuk dat voor handen ligt. Of dat nou een game is of een andere (creatieve) innovatie – pak je het designproces gestructureerd aan, dan levert dat een schat aan nieuwe inzichten op.

Snijvlakken tussen serious gaming en wetenschap

Voor ons whitepaper ‘Psychologie, wetenschap en gaming’ hebben we in kaart gebracht op welke manieren serious gaming en onderzoek elkaar beïnvloeden, gebaseerd op onze ervaring van tien jaar in het werkveld van serious gaming.

Hieronder een overzicht:

• Development:
  • Wetenschappelijk onderzoek leidt tot een game-prototype.
  • Methodische ontwikkeling met vastlegging en bestudering van resultaten.
  • Gebruik van design based research, zoals rapid (game) prototyping met methoden zoals design thinking of double diamond.
  • Vertaling van theoretische kennis naar toegepast product.
• Development:
  • Testsessies of co-creatie sessies met eindgebruikers voor datacollectie.
  • Bestudering van gamemechanieken, kennisoverdracht, gedragssturing en motivatie.
  • Toepassing van motivatie-, spel- en gedragstheorie in gameontwerp.
• Implementatie:
  • Effectmeting na (langdurige) implementatie voor transfer van kennis en gedragsverandering.
  • Inzet van de game voor het vergaren van meer kennis over het onderwerp en/of de doelgroep.
  • Samenwerking tussen onderzoekers en gameontwikkelaars voor ontwikkeling van nieuwe features gebaseerd op implementatie-inzichten

Ieder proces was anders, maar één ding hadden alle serious gaming meets onderzoek-trajecten gemeen: inzet van een serious gaming strategie leverde enthousiaste, betrokken doelgroepparticipanten op en écht nieuwe kennis.

Voorbeelden uit ons portfolio

Hier zijn twee voorbeelden van hoe gaming in onderzoek kan worden gebruikt, waarbij de positieve impact van games op verschillende gebieden wordt benadrukt: voor deelnemers aan onderzoek, voor wetenschappers en voor professionals. Elk voorbeeld heeft een specifiek doel en is aangepast aan de behoeften van het onderzoek.

Observeren tijdens het ontwikkelproces

Voor onderzoekers zijn al die ontwerpmomenten, zoals feedback op vroege playtests en visualisaties, razend interessant om te observeren. Je krijgt een ongefilterd inkijkje in de gedachten van eindgebruikers over het voorliggende probleem. Immers: het gesprek gaat over een ontwerp en niet om hun persoonlijke situatie. Dat kan de emotionele lading van het onderwerp verminderen – en dan is soms hard nodig. Anderzijds is meewerken aan een game voor doelgroepparticipanten natuurlijk behoorlijk wat aantrekklijker dan een droge vragenlijst invullen, waardoor het binnen zo’n vorm vaak makkelijker is om focusgroepen en informele leiders te betrekken.

Een mooie trend die we hierbij zien: de toenemende belangstelling voor educatieve bord- en kaartspellen. Bij serious games denkt men vaak aan digitale spellen, maar dat is zeker geen vereiste. Ook niet wannere je via een serious game graag data wilt vergaren voor je onderzoek. Juist het fysieke en sociale aspect van ‘offline’ games – je gaat letterlijk met elkaar om tafel – biedt volop mogelijkheden om via spelinteracties menselijke gedragingen uit te lokken en deze methodologisch te bestuderen.

Hoe past serious gaming in jouw onderzoeksvoorstel? 

Ondertussen kun je je vast voorstellen dat op die vraag geen eenduidig antwoord mogelijk is. Het ontwerpproces van een creatieve innovatie, zoals een game, biedt van begin tot eind aanknopingspunten om data te vergaren voor wetenschappelijk onderzoek. En er zijn nog veel meer inspirerende voorbeelden te benoemen, zowel uit ons eigen portfolio als uit het werk van vakgenoten.

Wil je hier eens over verder praten? Neem contact op met Maarten of Johan voor een (virtuele) bak koffie. Kost niks, levert al snel meer duidelijkheid op. Beide hebben een bak aan ervaring met innovatietrajecten binnen een onderzoekscontext. Die kennis delen ze graag met enthousiaste onderzoekers en innovators. 

Tot slot: nog een heel mooi voorbeeld van serious games in onderzoek is het promotieonderzoek van Lise Beumeler, dat zij uitvoerde binnen het Medisch Centrum Leeuwarden. Bekijk het webinar Healthcare & Serious Gaming om te horen hoe zij haar onderzoek met gaming heeft aangepakt.